استفاده ما از سوختهای فسیلی توام با مسائل زیست محیطی میباشد. برای مثال استخراج نفت از ماسه های نفتی باعث آلودگی هوا میشود. تصفیه گاز طبیعی توام با آلودگی آب میباشد. سوزاندن سوختهای فسیلی منجر به تغییرات اقلیمی میشود. بنابراین، ما ترجیح میدهیم به جستجود منابع تجدیدپذیر برویم که جایگزینی برای سوختهای فسیلی میتوانند باشند. با وجود این، همانند سایر منابع انرژی، برق آبی نیز پیامدهای زیست محیطی خاص خود را دارد که در اینجا به بررسی آن میپردازیم.
برق آبی یکی از منابع اصلی تولید برق در نقاط مختلف جهان است که حدود 24 درصد از نیاز مصرف جهانی برق را تامین میکند. برزیل و نوروژ عمدتا به برق آبی متکی هستند. در ایالات متحده حدود 7 تا 12 درصد از برق مصرفی، از منابع برق آبی تامین میگردد.
نیروی هیدرولیکی آب و برق آبی
نیروی هیدرولیکی آب برای به حرکت درآوردن اجزای متحرکی استفاده میشود که میتوانند در آسیاب، سیستمهای کشاورزی، یا در توربینهای آبی کاربرد دارد. بطور کلی، برق آبی با ذخیره سازی آب در پشت سدها و عبور از توربین در مسیر خود به سمت پائین تولید میشود. آب عبوری از توربین همزمان تحت فشار از طرف آب پشت سد و کشش وزن آب به پائین قرار میگیرد و انرژی حاصل صرف چرخش پره های توربین آبی شده و درنتیجه چرخش روتور ژنراتور و تولید انرژی الکتریسیته میشود. برخی نیروگاههای آبی نیز وجود دارد که فاقد سد بوده و انرژی خود را از جریان آب رودخانه تامین میکند.
نهایتا، تولید برق به چرخه طبیعی آب متکی بوده و باعث میشود که برق آبی در تقسیم بندی انرژیهای تجدیدپذیر قرار گیرد و نیازی به مصرف سوختهای فسیلی ندارد.
تاثیرات منفی:
انواع مختلفی از ماهی ها در طول زندگی خود نیاز به حرکت در انتداد رودخانه ها دارند. ماهیهای سالمون و ماهی خاویاری آتلانتیک نمونه ای از این انواع ماهی هستند که برای تخم ریزی به بخشهای بالای رودخانه میروند و ماهیهای جوان از تخم خارح شده برای رسیدن به دریا بسمت پائین رودخانه حرکت میکنند. سدها مانع حرکت این ماهی ها میشوند.البته برخی سدها به تجهیزات مجهز هستند که امکان حرکت این ماهیها را فراهم می آورند. موثر بودن این تجهیزات کم ولی درحال پیشرفت میباشد.
- اخلال در زیست ماهیان.
انواع مختلفی از ماهی ها در طول زندگی خود نیاز به حرکت در انتداد رودخانه ها دارند. ماهیهای سالمون و ماهی خاویاری آتلانتیک نمونه ای از این انواع ماهی هستند که برای تخم ریزی به بخشهای بالای رودخانه میروند و ماهیهای جوان از تخم خارح شده برای رسیدن به دریا بسمت پائین رودخانه حرکت میکنند. سدها مانع حرکت این ماهی ها میشوند.البته برخی سدها به تجهیزات مجهز هستند که امکان حرکت این ماهیها را فراهم می آورند. موثر بودن این تجهیزات کم ولی درحال پیشرفت میباشد.
- تغییر در طبیعت سیلابها
سد میتواند جریان حجیم آب ناگهانی ناشی از بارشهای سنگین را مهار کند که موضوع مثبتی برای ساکنین پائین دست سد میباشد. اما رودخانه را از لایروبی دوره ای و تجدید زیستگاه آبزیان محروم می کند و نهایتا بالا آمدن جریان طبیعی رودخانه را بدنیال دارد. برای بازسازی این فرایند اکولوژیکی میبایست سدها بطور دوره ای حجم زیادی از آب ذخیره شده خود را رها سازی نمایند.
- دما و مدولاسیون اکسیژن
بسته به نوع طراحی سد، آب خروجی از آن میتواند از بخش عمیق پشت سد باشد که طبیعتا دمای پائینی دارد. این آب سرد بر روی زندگی آبزیان و سازگاری با تغییرات فصلی، تاثیر منفی میگذارد. همچنین، سطح اکسیژن پائین در آب رها شده از سد میتواند حیات آبزیان پائین دست رودخانه سد را از بین ببرد. این مشکل میتواند با وارد کردن هوا به داخل آب رها شده از سد تاحدودی مرتفع گردد.
- تبخیر
ذخیره سازی، سطح آب را افزایش میدهد بنابراین مقدار آب تبخیری نیز افزایش می یابد. در فصول گرم، مقدار آب تبخیری از مقدار آب مصرفی بیشتر میشود. همچنین آب در هنگام بخار شدن، املاح نمکی همراه خود را ته نشین کرده و میزان شوری آب را افزایش میدهد و حیات آبزیان را به خطر می اندازد.
- آلودگی جیوه
جیوه در گیاهان واقع در فاصله های دور از نیروگاههای ذغال سوز که در مسیر باد قرار دارند ذخیره میشود. وقتی سد جدیدی در آن نواحی احداث میگردد، گیاهان را به زیر آب میبرد. این گیاهان به مرور جیوه خود را آزاد میکنند که توسط باکتریها تولید متیل جیوه میکنند. این ماده تولیدی در ذنجیره غذایی موجودات زنده و نهایتا انسان وارد میشود.
- آلودگی متان
مخازن سدها غالباً با مواد مغذی حاصل از تجزیه گیاهان یا مزارع کشاورزی اشباع می شوند که توسط جلبکها و میکروارگانیسمها مصرف میشود و مقدار قابل توجهی متان آزاد میکنند که تاثیرات زیست محیطی قابل توجهی را بدنبال دارد. این موضوع تاکنون بطور دقیقی مورد بررسی قرار نگرفته و ابعاد تاثیرات آن ناشناخته میباشد.
مزایا
- مهار سیلاب
ارتفاع آب مخزن را می توان پیش از بارشهای احتمالی شدید یا ذوب برف، کاهش داد و بدینوسیله خطر آسیبهای ناشی از سلاب را در مسیر رودخانه کاهش داد.مخازن بزرگ اغلب برای فعالیت های تفریحی مانند ماهیگیری و قایقرانی استفاده می شوند. تولید برق آبی، میزان کمتری از گازهای گلخانه ای را نسبت به سوخت های فسیلی آزاد می کند.
برخی راه حلها
منافع اقتصادی سدهای قدیمی، به مرور، کاهش می یابد، این در حالی است که هزینه های زیست محیطی آنها افزایش می یابد، ما شاهد افزایش حذف سدها هستیم. که به دانشمندان اجازه می دهد چگونگی ترمیم فرایندهای طبیعی در کنار رودخانه ها را مشاهده کنند.
اکثر مشکلات زیست محیطی ذکر شده مربوط به پروژه های عظیم سدسازی میباشند. پروژه های بسیار ریز و درشتی وجود دارد، که معمولاً آنها را “میکرو هیدرو” می نامند، که در آن، توربین های کوچک مورد استفاده قرار میگیرند و از جریان های کم حجم برای تولید برق برای یک خانه یا محله استفاده می کنند. این پروژه ها اگر به درستی طراحی شوند ، تأثیرات زیست محیطی کمی دارند.
بازدیدها: 102